افزایش اعتماد به نفس کودکان
چگونگی افزایش اعتماد به نفس در کودکان به ریشه مشکل یا مشکلاتی بازمی‌گردد که عامل اصلی این موضوع هستند. راستش را بخواهید اعتماد به نفس برای یک کودک اهمیت بسیار بالاتری از افراد در رده‌های سنی دیگر دارد.
اگر بخواهیم مقصودمان را شفاف‌تر بیان کنیم باید بگوییم اعتماد به نفس انسان‌ها طی دوران کودکی پی‌ریزی می‌شود. اگر یک کودک از درون نسبت به خودش حس مثبتی داشته باشد و احساس کند مهارت‌های خوبی برای بازی گروهی با هم‌سالان، رفع چالش‌های کودکانه‌ای که با آن‌ها روبه‌روست و مواجهه با سناریوهای مختلف دنیای کوچک خود دارد، به سلاح قدرتمندی مجهز خواهد بود که او را حین گذر از پیچ تند نوجوانی نیز به‌سلامت از مسیر عبور می‌دهد.
چگونگی افزایش اعتماد به نفس در کودکان
مهم نیست چند سال سن دارید، آنچه نسبت به خودتان در عمق وجود احساس می‌کنید بر همه رفتار و شئونات حال و آینده زندگی شما تأثیر می‌گذارد.
قدیم‌ترها پدر و مادرها تصور می‌کردند بسیاری از تعاریف مطرح در بزرگ‌سالی ازجمله اعتماد به نفس برای کودکان مفهومی ندارد؛ اما امروز داستان کاملاً متفاوت است.
روانشناسی اعتماد به نفس در دوره‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم کودکی را برهه‌ای از زندگی می‌داند که اتکابه‌نفس انسان‌ها و حسی که افراد نسبت به خودشان دارند طی آن پی‌ریزی می‌شود. به همین دلیل همه والدین به دنبال داروی افزایش اعتماد به نفس برای فرزندان خردسال خود می‌گردند تا بتوانند پیشرفت زندگی آن‌ها را در آینده تضمین کنند.
اعتماد به نفس پایین در یک کودک او را از شادی و سرمستی دورانی که در آن به سر می‌برد محروم می‌کند و برایش دنیایی تاریک و سرشار از انواع ترس‌ها می‌سازد. ازاین‌رو افزایش اعتماد به نفس در نوجوانان و کودکان بیش از بزرگ‌سالان اهمیت دارد.
کودکی که ازنظر روانی در سلامت کامل به سر می‌برد نسبت به‌ظاهر خودش در آینه احساس مثبتی دارد، از حضور در جمع هم‌سالان و شرکت دربازی‌های کودکانه نمی‌هراسد و همواره خود را موجودی ارزشمند برای پدر و مادر یا سایر اعضای خانواده می‌داند.
کودکان نیاز دارند مورد تحسین اعضای خانواده و اولیاء مدرسه قرار بگیرند و این حس در وجودشان جوانه بزند که هر اتفاقی بیفتد بازهم آن‌ها مایه افتخار خانواده خود هستند. پدرها و مادرها باید به کودک خود عشق بورزند و از این طریق این پیام را به قلب او برسانند که موجودی فوق‌العاده ارزشمند است.
کودکی که نسبت به خودش حس مثبتی ندارد، هرگز نمی‌تواند نسبت به زندگی خوش‌بین باشد و بار سنگین این بدبینی را تا پایان عمر همراه خویش حمل می‌کند. اعتماد به نفس سلاح قدرتمندی برای مقابله با چالش‌های دوران کودکی محسوب می‌شود و یکی از مسیرها در شناخت چگونگی افزایش اعتماد به نفس در کودکان استقلال دادن به آن‌ها در حدی متعادل است.
چنانچه احساس می‌کنید کودک شما حین بازی با هم‌سالان و بروز تعارض یا همان دعواهای کودکانه نمی‌تواند عکس‌العمل مناسبی از خودش نشان بدهد و منتظر دخالت و حمایت شماست باید بکوشید این پیام را به او برسانید که اگرچه پشتیبانش هستید اما او خودش نیز می‌تواند از پس چالش‌های این‌چنینی حین بازی با دوستان و هم‌سالان بربیاید.
دخالت والدین و بزرگ‌ترها در دعواهای کودکانه‌تنها به استقلال شخصیت آن‌ها لطمه وارد می‌کند و جز پدید آوردن آتشی زیر خاکستر خاصیت دیگری ندارد.
البته وقتی درباره چگونگی افزایش اعتماد به نفس در کودکان مطالعه کنید در می‌یابید توصیه‌هایی که برای بهبود احساس کودکان نسبت خودشان مطرح می‌شوند هرگز به معنای افتادن از آن‌سوی بام و تربیت فرزندانی خودشیفته و خودخواه نیست. هرگز! به‌قول‌معروف «همه این دعاها برای آمین هستند» و هدفشان ارتقاء سطح اتکابه‌نفس فرزند دلبند شماست نه انحراف او از مسیر تکامل شخصیت و هویت خویش.
توصیه‌هایی برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان
درراه شناخت چگونگی افزایش اعتماد به نفس در کودکان شما تشویق به انجام دادن و ندادن برخی امور می‌شوید. کارهای ساده‌ای که گاهی فکر می‌کنید انجام آن‌ها هیچ اهمیتی برای کودکتان ندارد یا او اصلاً به سنی نرسیده که علت چنین اقدامی را درک کند برخلاف تصور شما می‌توانند بر اعتماد به نفس یک کودک آثار مثبت بسیاری بگذارند.
از طرف دیگر برخی حساسیت‌ها، نگرانی‌ها و اقدامات کنترلی که تصور می‌کنید برای تربیت و رشد شخصیت کودک شما مفید هستند می‌توانند مانند عاملی ویرانگر نهال نوپای اعتماد به نفس او را بخشکانند.
در این راستا حین مطالعه چگونگی افزایش اعتماد به نفس در کودکان به توصیه‌های روان‌شناسانه‌ای برمی‌خوریم که همگی می‌توانند به رشد و تعالی فرزند دلبند شما کمک کنند. همه تلاش‌ها باید یک هدف اصلی داشته باشند و آن‌هم پدید آوردن حس مثبت در وجود کودک شماست.
ذره‌بینتان را در باغچه خانه دفن کنید
بله! آن ذره‌بینی که در دست دارید و دائم کوچک‌ترین رفتار کودک خود را به کمکش رصد می‌کنید، نه‌تنها هیچ کمکی به آینده او نخواهد کرد بلکه برعکس اعتماد به نفسش را با خاک یکسان می‌کند.
دست از کنترل مداوم کودک خود بردارید و دائم درباره هر رفتارش از سلاح تذکر و نصیحت استفاده نکنید. اگر هم‌زمانی مجبور شدید موضوعی را به او گوشزد کنید بکوشید از کلماتی بهره بگیرید که نشان بدهند شما رفتار کودکتان را مورد شماتت قرار داده‌اید نه شخصیتش را.
می‌دانیم تماشای بازی کودکانبسیار لذت‌بخش است، مخصوصاً برای والدین آن‌ها؛ اما کودک نباید متوجه حضور شما در حریم خود حین بازی شود. اجازه بدهید او دنیا و حریم مشخصی برای خودش داشته باشد و در آن جهان کوچک نقش خود واقعی‌اش را به عهده بگیرد. بدترین لطف ممکن در حق یک کودک رصد بازی و کمک به او برای تکمیل آن است.
به‌عنوان‌مثال وقتی کودک شما در یک مرحله حساس بازی کامپیوتری گرفتارشده، نمی‌تواند قطعات لِگوی خود را به شکل صحیح کنار یکدیگر بچیند یا در تکمیل پازلی که برایش خریده‌اید مشکل دارد نباید تا زمانی که او از شما درخواست کمک نکرده وارد داستان بشوید. با این اقدام به‌سرعت جمله دستوری 2 کلمه‌ای «تو نمی‌توانی!» را در ناخودآگاه فرزندتان نهادینه خواهید کرد.
حتی درصورتی‌که کودک از شما برای حل مشکل خود در بازی یا یک مسئله ریاضی درخواست کمک کرد، نباید مشکل را به‌سرعت حل کنید تا غائله خاتمه پیدا کند، کودکتان عصبی نشود یا بار دیگر به سراغ شما نیاید.
حوصله به خرج بدهید و ابتدا او را به‌گونه‌ای راهنمایی کنید که خودش بتواند مشکل را مرتفع کند. اگر هم به او کمک می‌کنید، این کمک‌رسانی باید گام‌به‌گام و پله به پله باشد.
مطمئن باشید وقتی کودک شما درنهایت خودش موفق به گذر از چالش شد، اعتماد به نفس بسیار بالاتری خواهد داشت. همچنین هرگز نباید اشتباهات کودک خود را تصحیح کنید. این را بدانید که اشتباه بخشی از فرآیند شکل‌گیری شخصیت آینده و تجربه‌اندوزی برای کودک شماست. بگذارید بی‌پرده بگوییم اشتباه حق اوست، این حق را از کودک خود دریغ نکنید.
دخالت‌های کوچک شما می‌تواند فرصت‌های بزرگ زندگی آینده کودکتان را به فنا بدهد. می‌دانیم سخت است اما لطفاً در این موارد کمی خویشتن‌دار باشید.
کودک خود را غرق در عشق، محبت، تشویق و تحسین کنید
می‌دانیم که به‌محض خواندن گزاره بالا بسیاری می‌گویند با این کار فرزند خود را به‌اصطلاح لوس بار خواهیم آورد؛ اما باید به عرضتان برسانیم این تفکر کاملاً اشتباه است.
البته منظور ما این نیست که تحت هر شرایطی کودک خود را تشویق کنید و در برابر اشتباهات فاحش و رفتارهای نامناسبش نه‌تنها ساکت نباشید بلکه او را به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم تشویق نیز بکنید.
هرگز! به‌عنوان‌مثال اگر کودک شما رفتار دور از ادبی حین برخورد با یک فرد بزرگ‌سال داشته که ازقضا بسیار هم بامزه بوده، حداقل عکس‌العمل شما در برابر این رفتار باید تعریف نکردن آن به‌عنوان یک اتفاق بانمک و دل‌نشین برای دیگران در حضور خود کودک باشد.
اما به‌هرروی کودکان نیاز مبرمی به «دوست داشته شدن» از سوی پدر و مادر خوددارند. عشق و محبت خود را از کودکتان دریغ نکنید و بکوشید در این خصوص مطالعه داشته باشید و مهارت لازم برای رساندن پیام‌های عاشقانه به فرزندتان را فرابگیرید.
ک در آغوش کشیدن ساده، نوازش موها، درخواست از کودک برای نشستن در کنار شما، خواندن قصه پیش از خواب، بازی برای بالا بردن اعتماد به نفس و اقداماتی ازاین‌دست موجب می‌شوند وجود کودک شما لبریز از حس مثبت به خود شود. عشق و علاقه به کودک باید همراه با این پیام ویژه باشد که «من تو را دقیقاً به همین شکلی که هستی با همه شلختگی‌ها، بداخلاقی‌ها، بهانه‌گیری‌ها و اشتباه‌هایت عاشقانه و بی‌قیدوشرط دوست دارم.»
اگر زمانی برای کودک خود تنبیهی در نظر می‌گیرید باظرافت آن تنبیه را متوجه یک رفتار خاص درزمانی مشخص کنید و هرگز به سایر رفتارها و شخصیت او تعمیم ندهید.
همچنین اگر با همسر خود اختلاف‌نظری دارید یا از عادتی که در خانواده او وجود دارد احساس خوشایندی به شما دست نمی‌دهد نباید با بروز نخستین رفتارهای مشابه از سوی کودک خود او را متهم کنید که شبیه خانواده پدری یا مادری است. چنین سرکوفت‌هایی موجب می‌شوند کودک شما آرام‌آرام از خودش تنفر پیدا کند و این تنفر یعنی مرگ اعتماد به نفس.
پدر و مادر باید کوچک‌ترین رفتارهای مثبت فرزند خود را به‌طور متعادل مورد تشویق قرار بدهند. انجام به‌موقع تکالیف مدرسه، کمک در نظافت خانه، کشیدن یک نقاشی زیبا و موارد بسیار دیگر می‌توانند بهانه خوبی برای تشویق کلامی کودک و موجب دلگرمی او باشند؛ اما تحسین و تشویق نباید شکل اغراق‌آمیز به خود بگیرد.
هرگز نباید فعالیت کودکتان را به‌صورت کمّی ارزش‌گذاری کنید. به قول خودمانی به کارهای او نمره ندهید بلکه بیشتر کیفیت اقداماتش را مورد تحسین قرار بدهید.
در مواردی که نیاز به تشویق وجود ندارد نیز می‌توانید با یک لبخند و جمله‌ای کوتاه تنها به تقویت روحیه کودک کمک کنید؛ اما اگر دائم با الفاظ اغراق‌آمیز از زیبایی ظاهری، هوش بالا و استعدادهای خارق‌العاده کودک در مقابل خودش تعریف کنید متأسفانه به‌رغم تصوری که دارید آینده او را نابود خواهید کرد.
می‌دانید چرا؟ زیرا با این تعارف کودک شما در دنیای کوچکش از خود یک ابرقهرمان دست‌نیافتنی می‌سازد و با نخستین شکست تحصیلی، بروز اختلاف با دوستان و هم‌سالان یا روبه‌رو شدن با چالش‌های کودکانه اعتماد به نفسش را از دست می‌دهد.
اگر می‌خواهید به چگونگی افزایش اعتماد به نفس در کودکان پی ببرید باید همواره رفتار خود با کودکتان را مورد ارزیابی قرار بدهید و از انحرافات این‌چنینی پیشگیری کنید.
خرید جایزه و هدیه برای کوچک‌ترین دستاوردهای کودک نیز در دسته همین اشتباهات نابخشودنی قرار می‌گیرند. کودک شما هرگز نباید تصور کند می‌تواند برای امور جاری زندگی مانند مراجعه به آرایشگاه، انجام تکالیف، پذیرفتن تزریق آمپول و واکسن یا موارد مشابه از پدر و مادر خود باج بگیرد.
شأن جوایز و هدایا را بالا نگاه‌دارید و در موارد خاص و گرامیداشت موفقیت‌های تحصیلی، ورزشی، درمانی، خانوادگی و رویدادهای بزرگ از آن‌ها استفاده کنید.
شاید بسیاری از پدر و مادرهای امروزی به یاد داشته باشند که معدل 20 کلاس اول دبستان برایشان یک جایزه بزرگ و جذاب به اسم دوچرخه به ارمغان می‌آورد.
هرچند معدل 20 و نگاه نمره محور دهه‌های گذشته در نوع خود برای اعتماد به نفس کودکان یک عامل مخرب بود اما دوچرخه‌ای که درازای این موفقیت برای کودک خریداری می‌شد سطح اعتماد به نفس او را بسیار بالا می‌برد.
با هدیه گرفتن آن دوچرخه کودک در دنیای درونی خودش تصور می‌کرد که کوشش او طی یک سال تحصیلی چنین دستاورد بزرگی برایش به همراه داشته. مواردی که همگی نتیجه‌ای جز احساس غرور و تزریق یک حس فوق‌العاده نسبت به خود به وجود کودک ندارند.